23/01/2025 EUDR: Verordening tegen ontbossing en bosdegradatie - Update

Het Nationaal Forum ontvangt op regelmatige basis vragen over EUDR, de Europese verordening inzake ontbossing. We bundelden voor jullie de informatie waarover we momenteel beschikken.

Update: In december 2024 heeft de Europese Unie een extra invoeringsperiode van 12 maanden toegekend, waardoor de wet op 30 december 2025 van toepassing wordt voor grote en middelgrote ondernemingen en op 30 juni 2026 voor micro- en kleine ondernemingen.

Officiële publicatie kan je hier terugvinden: Verordening - EU - 2024/3234 - NL - EUR-Lex (EUR-Lex)

Wat:

De Europese verordening inzake ontbossing (EUDR-verordening 2023/1115) maakt deel uit van de Green Deal van de Europese Commissie. Ze heeft tot doel te verzekeren dat de EU-consumptie niet bijdraagt aan de wereldwijde ontbossing en bosdegradatie veroorzaakt door de uitbreiding van de landbouw voor bepaalde basisproducten. 

De EUDR-verordening heeft een veel bredere juridische dekking dan de vorige Houtverordening (EUTR – Verordening 995/2010) waarop deze gebaseerd is. De grondstoffen die onder deze nieuwe regelgeving vallen zijn hout, rubber, runderen, cacao, koffie, oliepalm en soja. Hoewel geen enkel land of product verboden is, zullen de productie, de invoer (enkel douaneregime “in het vrije verkeer brengen”) en uitvoer (enkel douaneregime “uitvoer”) van producten die onder de EUDR vallen, verboden zijn als ze afkomstig zijn van ontboste gebieden  of, in het geval van hout, als ze bijgedragen hebben aan de degradatie van bossen na 31 december 2020. 

Deze verordening verplicht marktdeelnemers (ongeacht of het een rechtspersoon is of een natuurlijk persoon die een commerciële activiteit uitvoert) en handelaars om met gepaste zorgvuldigheid aan te tonen dat hun toeleveringsketens niet bijdragen aan de vernietiging of aantasting van bossen en dat hun producten voldoen aan de wetgeving die van kracht is in het land van productie. 

De verordening trad op 29 juni 2023 in werking, maar de punten die betrekking hebben op de douane treden pas op 30 december 2024 in werking. Voor micro- of kleine bedrijven treden de regels in werking op 30 juni 2025 (behalve voor houtproducten, opgenomen in de bijlage van verordening 995/2010 (EUTR-verordening), waarvoor de datum van 30 december 2024 ook geldt). Belangrijk punt– Op 2 oktober 2024 heeft de Europese Commissie voorgesteld om de datum van toepassing van de EUDR-verordening met een jaar uit te stellen (30 december 2025). Dit uitstel moet nog bevestigd worden door de Europese Raad en het Europese Parlement.

Nadat marktdeelnemers hebben vastgesteld dat er geen of slechts een verwaarloosbaar risico op ontbossing en/of illegale productie is, dienen ze een EUDR- zorgvuldigheidsverklaring (Due Diligence Statement) via een informatiesysteem in. Het systeem centraliseert alle verklaringen, kent telkens een uniek referentienummer (DDS-nummer) toe en wordt momenteel ontwikkeld door de Europese Commissie.

Q&A:

Welke douaneregelingen zijn van toepassing en hoe vermeld ik het DDS-nummer op de douaneaangifte?

In het kader van invoer/uitvoer zijn de EUDR-maatregelen van toepassing:

• Bij invoer, uitsluitend op het moment dat de goederen onder de douaneregeling van ‘in het vrije verkeer brengen’ worden geplaatst, op het moment waarop de goederen worden aangegeven om Uniegoederen te worden.
• Bij uitvoer, uitsluitend op het moment dat de goederen onder de douaneregeling ‘uitvoer’ worden geplaatst, op het moment waarop de Uniegoederen worden aangegeven voor het verlaten van de EU-douanegebied.

Bijgevolg moeten vanaf 30 december 2024 (of 30 december 2025 in geval van uitstel van de EUDR) alle douaneaangiften voor vrijgave onder het regime ‘in het vrije verkeer brengen’ of ‘uitvoer’ die onder de EUDR maatregelen vallen, een geldig DDS-nummer bevatten dat de marktdeelnemer vooraf heeft verkregen bij het indienen van zijn zorgvuldigheidsverklaring in het informatiesysteem van de Europese Commissie. Dit Europese informatiesysteem is nog in ontwikkeling.

Als goederen opgelijst in bijlage 1 van de EUDR-Verordening bijvoorbeeld vóór 30 december 2024 onder de douaneregeling douane-entrepot worden opgeslagen, zullen deze goederen toch onder de EUDR vallen als ze na 30 december 2024 onder de douaneregeling van “in het vrije verkeer brengen” worden geplaatst en is de vermelding van een DDS-nummer op de douaneaangifte verplicht.

Het referentienummer van de zorgvuldigheidsverklaring (DDS-nummer) moet op de douaneaangifte worden vermeld met behulp van een van de volgende TARIC-codes:

• TARIC-code ‘C716’ als de zorgvuldigheidsverklaring werd ingediend op grond van artikel 3 van de EUDR-verordening. Dit is het standaardprocedure.
• TARIC-code ‘C717’ als de zorgvuldigheidsverklaring werd ingediend op grond van artikel 4, lid 8, van de EUDR-verordening. Dit is een mogelijkheid die alleen openstaat voor micro-, kleine en middelgrote bedrijven  (KMO) om een DDS-nummer te kunnen gebruiken dat al eerder in de logistieke keten werd gebruikt. 

Voorbeeld: Als een middelgrote bedrijf in januari 2025 cacao importeert uit Afrika met vermelding van een DDS-nummer op de douaneaangifte met TARIC-code ‘C716’, zal dit middelgrote bedrijf deze cacao kunnen verwerken tot chocolade en deze vervolgens naar de VS kunnen exporteren met gebruik van  hetzelfde DDS-nummer op de uitvoeraangifte, nl. TARIC-code ‘C717’. In dezelfde situatie zal een bedrijf dat geen KMO is, een nieuw DDS-nummer in zijn uitvoeraangifte naar de VS moeten vermelden en dit koppelen aan TARIC-code ‘C716’.

De TARIC-codes ‘C716’ en ‘C717’ en het bijbehorende DDS-nummer moeten op de douaneaangifte worden vermeld in vak 44 van het enig document (PLDA, IT-systeem wordt binnenkort buiten gebruik gesteld) of in de gegevenselementen ‘1203002000’ en ‘1203001000’ van het nieuwe douaneaangifte IT-systeem IDMS (bij invoer) of AES (bij uitvoer).

Voorbeeld :

1203002000 C716 (TARIC-code)

1203001000 25BEXXXXXXXXX01 (voorbeeld van fictief DDS-nummer)

In overeenstemming met de volgende voorwaarden, kan hetzelfde DDS-nummer op verschillende douaneaangiften gecommuniceerd worden :

• De DDS moet ingediend worden in het informatiesysteem van de Europese Commissie voordat zendingen van relevante producten in-/uitgevoerd worden.
• De totale in-/uitgevoerde hoeveelheden mogen de op de DDS vermelde hoeveelheden niet overschrijden.  De hoeveelheden gecommuniceerd op de DDS moeten bedoeld zijn om effectief in-/uitgevoerd te worden.
• De DDS mag geen betrekking hebben op zendingen over een periode van meer dan een jaar vanaf de datum van indiening van de DDS in het informatiesysteem van de Europese Commissie.

Welke goederen vallen onder de EUDR maatregelen en valt mijn invoer/uitvoer onder een uitzondering op de EUDR?

Relevante grondstoffen (runderen, cacao, koffie, oliepalm, rubber, soja, hout) en relevante producten (met de bijbehorende GN-codes) die onder EUDR 2023/1115 vallen (?)(zoals leer, chocolade, meubels, papier en houtskool, onder andere) zijn opgesomd in bijlage I van de EUDR-verordening.

Voor relevante producten die binnen de EU zijn vervaardigd, gelden dezelfde eisen als voor relevante producten die buiten de EU zijn vervaardigd. De verordening is van toepassing op de relevante producten uit bijlage I, ongeacht of deze in de EU zijn geproduceerd of geïmporteerd.

Er is geen drempelwaarde voor de hoeveelheid of waarde van een relevante product in kwestie waaronder de EUDR-verordening niet van toepassing zou zijn.

In de praktijk moet de marktdeelnemer die relevante producten wil in- of uitvoeren, controleren of de gecombineerde nomenclatuurcode (GN-code) van zijn goederen voorkomt in bijlage I van de EUDR-verordening.

• Indien dit niet het geval is, vallen de goederen niet onder de EUDR-maatregelen en vereist het douaneaangiftesysteem geen  informatie met betrekking tot de EUDR bij het indienen van de douaneaangifte.
• Indien dit wel het geval is, dan vallen de goederen onder de EUDR, tenzij één van de volgende vijf uitzonderingen van toepassing is op deze goederenbeweging:
• Bevatten de goederen een van de zeven EUDR-grondstoffen (runderen, cacao, koffie, palmolie, rubber, soja, hout) of zijn deze daarvan vervaardigd?
• Indien ja, dan zijn de goederen onderworpen aan EUDR-maatregelen.
• Indien nee, zijn de goederen niet onderworpen aan de EUDR en moet deze uitzondering in de douaneaangifte worden vermeld met gebruik van de TARIC-code ‘Y129’. Let op, dit is alleen mogelijk voor GN-codes die worden voorafgegaan door een “ex” (voor ‘extract’) in bijlage I van de EUDR-verordening.

 Voorbeeld: Als u meubels voor de auto-industrie  exporteert (GN 94012000)  die geen hout bevatten, moet u de TARIC-code ‘Y129’ vermelden in uw douane-uitvoeraangifte om aan de     douane te communiceren dat de goederen niet onder de EUDR vallen, ondanks het feit dat de GN-code wel wordt vermeld in bijlage I van de EUDR-verordening.

• Op grond van artikel 1§2 EUDR is de EUDR niet van toepassing op de relevante producten vermeld in bijlage I van de EUDR-verordening en die vóór 29 juni 2023 zijn geproduceerd. Indien deze uitzondering van toepassing is, moet deze op de douaneaangifte worden vermeld met gebruik van de TARIC-code ‘Y132’.
• Op grond van bijlage I van de EUDR-verordening zijn de EUDR-maatregelen van toepassing op goederen die volledig zijn vervaardigd uit materiaal die hun levenscyclus hebben voltooid en anders als afvalstof zouden zijn verwijderd, zoals gedefinieerd in artikel 3, lid 1, van Richtlijn 2008/98/EG. Indien deze uitzondering van toepassing is, moet deze op de douaneaangifte worden vermeld met gebruik van de TARIC-code ‘Y133’.

  Voorbeeld: Gerecycleerd papier komt in aanmerking voor deze uitzondering, maar alleen als het 100% gerecycleerd is.

• Op grond van artikel 38§3 EUDR is een marktdeelnemer die EUDR-goederen wil invoeren (douaneregeling ‘in het vrije verkeer brengen’) of uitvoeren (douaneregeling ‘uitvoer’) en die op 31 december 2020 als micro- of klein bedrijf was geregistreerd, niet onderworpen aan de EUDR. Let op, deze uitzondering is alleen mogelijk tot 29 juni 2025 (of 29 juni 2026 in geval van uitstel van de EUDR) en geldt niet voor invoer & uitvoer van houtproducten die al vermeld stonden in de bijlage bij Verordening EUTR 995/2010. Indien deze uitzondering van toepassing is, moet dit op de douaneaangifte worden vermeld met gebruik van de TARIC-code ‘Y141’.
• Op grond van de artikelen 2 (15), 2 (17) en 2 (18) EUDR zijn goederen die worden ingevoerd (douaneregeling ‘in het vrije verkeer brengen’) of uitgevoerd (douaneregeling ‘uitvoer’) in het kader van niet-commerciële activiteiten, niet onderworpen aan de EUDR-maatregelen.

  Bijgevolg vallen B2C- en C2C-invoer en C2C-uitvoer niet onder de EUDR, tenzij het gebruik ervan door de particulier die ze invoert niet ‘privaat’ maar van commerciële aard is.

  Indien deze uitzondering van toepassing is, moet deze op de douaneaangifte worden vermeld met gebruik van de TARIC-code ‘Y142’.

De TARIC-codes met betrekking tot uitzonderingen op de EUDR-wetgeving, met name ‘Y129’, ‘Y132’, ‘Y133’, ‘Y141’ en ‘Y142’, moeten worden vermeld op de douaneaangifte in vak 44 van het enig document binnen het aangiftesysteem PLDA (binnenkort stopgezet)of via het gegevenselement ‘1204002000’ van de nieuwe douaneaangifte IT-systemen IDMS (bij invoer) of AES (bij uitvoer).

Voorbeeld : 1204002000 Y129 (TARIC-code).

Welke rol speelt de Algemene Administratie van Douane en Accijnzen (AAD&A) bij de  EUDR-controles?

De AAD&A is niet de bevoegde autoriteit voor de EUDR in de zin van artikel 14 van deze wetgeving, maar speelt toch een cruciale rol in de controles door samen te werken met de bevoegde EUDR-autoriteit, namelijk de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. 

De AAD&A zal onder andere toezicht houden op de verplichting van de marktdeelnemer om het referentienummer van de zorgvuldigheidsverklaring (DDS-nummer) mee te delen in de douaneaangifte van een EUDR-product dat op de markt komt (enkel de douaneregeling van ’in het vrije verkeer brengen’) of het verlaten van de markt (enkel de douaneregeling ‘uitvoer’).

Als het DDS-nummer ontbreekt of onjuist is, kan de AAD&A de vrijgave opschorten (de zending blokkeren) en contact opnemen met de bevoegde EUDR-autoriteit die verder onderzoek kan voeren.

Andere controles zullen worden uitgevoerd op basis van risicocriteria die door de bevoegde EUDR-autoriteit worden meegedeeld.

Alleen de EUDR bevoegde autoriteit kan bepalen:

• Of er sprake is van een EUDR-inbreuk of niet.
• Of een TARIC-code (‘C716’, ‘C717’, ‘Y129’, ‘Y132’, ‘Y133’, ‘Y141’ en ‘Y142’) al dan niet misbruikt is.

De AAD&A zal het besluit van de EUDR bevoegde autoriteit naleven en de goederen niet vrijgeven als de bevoegde autoriteit besluit dat het noodzakelijk is de vrijgave van de goederen op te schorten.

In het geval van een inbreuk op de EUDR kan het vrijgeven voor het vrije verkeer of de uitvoer worden geweigerd en zijn strafrechtelijke of administratieve vervolgingen mogelijk.

De EUDR-verordening heeft geen gevolgen voor douanecontroles die worden uitgevoerd in het kader van FLEGT-maatregelen (Forest Law Enforcement Governance and Trade) en CITES-maatregelen (Convention on International Trade of Endangered Species). Het voorleggen van de noodzakelijke CITES- of FLEGT-vergunningen of certificaten staat los van de verplichting om een geldig EUDR DDS-nummer op de douaneaangifte te vermelden. Het DDS-nummer vervangt een FLEGT of CITES-vergunning niet, en omgekeerd.

Nuttige links:

• Rechtsgrondslag EUDR (Eur-Lex): Verordening (EU) 2023/1115 van het Europees Parlement en de Raad van 31 mei 2023 met betrekking tot het op de markt van de Unie aanbieden en de uitvoer vanuit de Unie van bepaalde grondstoffen en aanverwante producten met ontbossing en bosdegradatie, en tot intrekking van Verordening (EU) nr. 995/2010 (Eur-Lex)
• Rechtsgrondslag EUTR (Eur-Lex): Verordening (EU) nr. 995/2010 van het Europees Parlement en de Raad van 20 oktober 2010 tot vaststelling van de verplichtingen van marktdeelnemers die hout en afgeleide producten op de markt brengen Tekst die belangstelling toont voor de EER (Eur-Lex)
• Algemene informatie op de Website van de Europese Commissie : FAQ, guidelines, informatiesysteem om een DDS-nummer te verkrijgen.
• Information System User Guide Economic Operators (Forests — Bibliotheek) (CIRCABC)
• Website van de bevoegde EUDR-autoriteit in België (Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu). Als u vragen heeft over het toepassingsgebied of de interpretatie van de EUDR-verordening, de mogelijke sancties etc…, kunt u contact opnemen met de bevoegde autoriteit via haar helpdesk (www.helpdeskdppc.be) .
• Als u vragen heeft over douanetaken, kan je deze sturen via info.douane@minfin.fed.be (vermeld EUDR in topic)
  

Momenteel zijn er nog besprekingen lopende tussen betrokken overheidsinstanties en de Europese Commissie. Aanpassingen en aanvullingen aan bovenstaande informatie zijn dus nog steeds mogelijk.